Τα Χρώματα και η Ψυχολογία του παιδιού.

Παίζουν ρόλο τα χρώματα σε ένα παραμύθι, που διαβάζει το παιδί; Κι αν ναι, πως επηρεάζουν το παιδί;

Τα χρώματα κι η μετάφραση της επίδρασης τους, ήταν κι είναι ένα πολύ μεγάλο αντικείμενο μελέτης των επιστημόνων σε όλο τον κόσμο. Είναι ξεκάθαρο από πολλές απόψεις, ότι δεν οφείλεται καθαρά στην επίδραση του χρώματος αλλά και πολλών άλλων στοιχείων, όπως το σχήμα που απεικονίζεται, η ηλικία του παιδιού κι η ψυχολογική κατάσταση του παιδιού στην δεδομένη χρονική στιγμή. Ένα είναι δεδομένο, το χρώμα παίζει  μεγάλο ρόλο στην αντίληψη του παραμυθιού.

Η αντίληψη των χρωμάτων στους πρώτους ανθρώπους έπαιζε άλλο ρόλο. Τα χρώματα σχετίζονταν με αντικείμενα και με κινδύνους. Με τον χρόνο τα χρώματα εξελίχθηκαν σε μορφή προσωπικής έκφρασης κι αντίληψης του περιβάλλοντος. Η χρήση τους έγινε κομμάτι του πολιτισμικού και καλλιτεχνικού χαρακτήρα κι εξελίχθηκαν μαζί με εμάς. Η ατομική αντίληψη των χρωμάτων είναι υποκειμενική και σχετίζεται με τα συναισθήματα που προκαλεί στον καθένα. Έρευνες όμως, έχουν δείξει ότι τα χρώματα έχουν μια γενική επίδραση κι ερμηνεία για όλους. 

Για να καταλάβουμε λίγο καλύτερα την επίδραση τους ας ξεκινήσουμε από τον διαχωρισμό των χρωμάτων. Αρχικά τα χρώματα χωρίζονται στα ΒΑΣΙΚΑ:

Αυτά τα χρώματα είναι οι βάσεις κι από αυτά παράγονται τα υπόλοιπα γνωστά ως συμπληρωματικά, όπως το πορτοκαλί, το πράσινο κλπ.

 Εκτός όμως από βασικά και συμπληρωματικά, τα χρώματα χωρίζονται σε ΨΥΧΡΑ και ΘΕΡΜΑ. 

Ψυχρά θεωρούνται το μπλε, το μωβ κι όλα τα υπόλοιπα που προκύπτουν από αυτά και θερμά αυτά που έχουν, ως βάση το κόκκινο και το κίτρινο και τα παράγωγα τους. 

Πως όμως αντιλαμβάνεται κάθε παιδί το κάθε χρώμα ξεχωριστά;

ΘΕΡΜΆ ΧΡΏΜΑΤΑ

Το απαλό κίτρινο μπορεί να ενισχύσει τη συγκέντρωση, ενώ οι πιο λαμπερές του αποχρώσεις μπορούν να τονώσουν τη μνήμη και να αυξήσουν τον μεταβολισμό. Διεγείρει το νου, καλλιεργεί την έμπνευση και τη φαντασία, δυναμώνει το νευρικό σύστημα, βοηθά τον προσωπικό αυτοέλεγχο. Παρόλα αυτά όμως, το κίτρινο σε μεγάλες δόσεις μπορεί να προκαλέσει συναισθήματα θυμού και απογοήτευσης.

Το κόκκινο είναι ένα ιδιαιτέρα δυνατό χρώμα που διεγείρει και ενεργοποιεί το σώμα. Το κόκκινο είναι το σύμβολο της ζωής, εκφράζει τα συναισθήματα, την αγάπη ,το πάθος, τις έντονες παρορμήσεις. Μελέτες δείχνουν ότι το κόκκινο αυξάνει την αθλητική ικανότητα, αλλά επίσης, έχει συνδεθεί με αυξημένη επιθετικότητα, με αδυναμία συγκέντρωσης, ακόμη και με πονοκέφαλο. 

Το πορτοκαλί προκύπτει από το συνδυασμό του κόκκινου και του κίτρινου χρώματος. Είναι το σύμβολο της αισιοδοξίας και της χαράς και αυξάνει την αυτοπεποίθηση, τη διάθεση για δράση και δίνει θάρρος και δύναμη. Χαρακτηρίζεται ως το «κοινωνικό χρώμα», γιατί προτρέπει για κοινωνικές συναναστροφές. Σε αντίθεση με το κόκκινο, βοηθά να κρατά κανείς τον αυτοέλεγχο των συναισθημάτων του.

Το καφέ είναι ένα πολύ σκούρο πορτοκαλί. Είναι το χρώμα της γης, φανερώνει την ανάγκη για τάξη κι οικογενειακή θαλπωρή. Γενικά, θεωρείται το χρώμα που αντιπροσωπεύει τη σημασία της σταθερότητας, της εξασφάλισης του γήινου. Το σκούρο καφέ και το μαύρο είναι τα χρώματα που απωθούν περισσότερο τα παιδιά.

Το ροζ είναι η πιο λεπτή απόχρωση του κόκκινου και γι’ αυτό χαρακτηρίζεται ως το χρώμα της καρδιάς. Είναι το χρώμα της τρυφερότητας, της απαλότητας και προάγει τη φιλία και την αγάπη. Έχει βρεθεί όμως, πως με την πάροδο του χρόνου μπορεί να γίνει ενοχλητικό. Αρκετά συχνά, ενώ το προτιμούν τα παιδιά, το απορρίπτουν, σαν χρώμα στο μέλλον.

ΨΥΧΡΆ ΧΡΏΜΑΤΑ

Το μπλε είναι το ακριβώς αντίθετο από το κόκκινο. Ηρεμεί το μυαλό και το σώμα και μειώνει τα συναισθήματα άγχους και επιθετικότητας. Το μπλε περιβάλλον, μπορεί να βοηθήσει τα παιδιά που έχουν προβλήματα ύπνου ή είναι επιρρεπή σε ξεσπάσματα. Παρόλα αυτά όμως, το σκούρο μπλε μπορεί να θυμίσει κάτι πιο δυσοίωνο και να προκαλέσει αρνητικά συναισθήματα.

Το μοβ έχει συνδεθεί με τη σοφία και την πνευματικότητα, καθώς συνδυάζει τη σταθερότητα του μπλε και την ενέργεια του κόκκινου. Επίσης, μπορεί να αποπνέει μια αίσθηση πολυτέλειας και να συνδέεται με τον πλούτο.

Το πράσινο, συνδυασμός του κίτρινου και μπλε,  συμβολίζει τη φύση και επομένως συνδέεται με τη γαλήνη και την ηρεμία. Το πράσινο έχει βρεθεί να σχετίζεται με την υγεία και την ευημερία. Έχει μια κατευναστική επίδραση στο μυαλό και το σώμα, μειώνει το άγχος και ενισχύει τη συγκέντρωση. Έρευνες έχουν δείξει πως η έκθεση στο πράσινο χρώμα βελτιώνει την ικανότητα ανάγνωσης.

Το γκρι στη σύνθεσή του περιέχει το άσπρο και το μαύρο χρώμα. Σημαίνει την απόλυτη ουδετερότητα. Αντίθετα προς τα ουδέτερα χρώματα όπως το καφέ, το γκρι στερείται ζεστασιάς, κάτι που το κάνει να φαίνεται απόμακρο και σοβαρό. Το γκρι σχετίζεται με την σοφία και την ωριμότητα, αλλά και με τον πλούτο.

Τέλος ως προς την εξήγηση των χρωμάτων έχουμε δύο μοναδικά χρώματα, που μπορούν να χαρακτηριστούν, ως προς την φωτεινότητας τους,  το λευκό και το μαύρο.

Το λευκό είναι σύμβολο αγνότητας, καθαρότητας κι αθωότητας. Προάγει την ευφυΐα, την ατομική λάμψη προς τα έξω. Δηλώνει την ανάγκη για ένα νέο ξεκίνημα και για προσωπική ανάπτυξη. Ωστόσο, σε υπερβολική δόση σημαίνει ψυχρότητα, αφηρημένες ιδέες, υπερβολική ευαισθησία, κυνισμό. 

Το μαύρο εκφράζει θλίψη, απώλεια, μελαγχολία, φόβο. Σκεπάζει και κρύβει συναισθήματα. Το μαύρο επίσης είναι ένα μυστηριώδες χρώμα που συνδέει το φόβο και το άγνωστο. Υποδηλώνει δύναμη και εξουσία. Όλα αυτά σημαίνουν βέβαια, ότι αν χρησιμοποιηθεί, ως τονωτικό χρώμα, δίπλα σε άλλα ή γύρω από αυτά η ερμηνεία του αλλάζει.

Όλα τα χρώματα μεμονωμένα έχουν διαφορετική ερμηνεία, αλλά σε μια εικόνα περιέχονται πολλά χρώματα μαζί, οπότε και πολλές ερμηνείες. Μια εικόνα θα κεντρίσει το ενδιαφέρον του παιδιού και θα του αποτυπωθεί διαφορετικά με βάση τα χρώματα που χρησιμοποιεί. 

Σαν συνολική εικόνα, ένα παραμύθι ακολουθεί τον κανόνα των συνεχόμενων ήπιων αποχρώσεων των χρωμάτων ούτως ώστε να μην ενοχλήσει τα παιδιά η μεγάλη έκθεση σε έντονα χρώματα. Τα χρώματα μαζί με τα ενδιαφέροντα σχήματα και τις ιδιαίτερες ιστορίες του παραμυθιού, καθιστούν το παραμύθι κάτι ζωντανό με υπόσταση.  Έτσι για αυτά είναι πιο ευχάριστο να διαβάσουν το παραμύθι, γιατί όχι ξανά και ξανά.