Τιμωρία ή συζήτηση;

Μια κλασική τυπική μέρα στο σπίτι και για κάποιο λόγο ξεσπάνε φωνές και κλάματα. Εσείς φωνάζετε, και το παιδί σας  φωνάζει και η κατάληξη είναι να το βάλετε τιμωρία στο δωμάτιο του   για πέντε λεπτά και μετά η όλη κατάσταση ηρεμεί. Αυτό όμως θα ξανασυμβεί γιατί η τιμωρία δεν είναι ωφέλιμη για το παιδί και το μόνο που προσφέρει είναι κάποια εκτόνωση της έντασης ανάμεσα στο γονέα και το παιδί.

Στην πραγματικότητα μέσα από την τιμωρία ενισχύονται μόνο αρνητικά συναισθήματα όπως ο φόβος και η ανησυχία. Όταν ο γονιός βάζει το παιδί του τιμωρία του αποδεικνύει ότι είναι πιο ισχυρή και ανώτερη φύση, προάγοντας τον θυμό και τον φόβο. Το παιδί δεν επωφελείται πουθενά, το αντίθετο μπορεί να αναπτύσσει αισθήματα κατωτερότητας ή και εχθρικότητας απέναντι στους γονείς του. 

Η συζήτηση με το παιδί στον αντίποδα, μπορεί προσφέρει πολλές επιλογές και λύσεις στην διαφωνία μας. Αναλόγως τον χαρακτήρα του παιδιού, αυτά που θέλουμε να του πούμε μπορούν να γίνουν από ευκόλως εως και δύσκολα κατανοητά. Η προσπάθεια πάντα όμως μπορεί να φέρει μόνο καλά αποτελέσματα. Μέσα από την συζήτηση μπορούμε να καταλάβουμε αν αυτό που συμβαίνει λύνετε με απλό τρόπο ή χρειάζονται πιο δραστικά μέτρα. Με απλούς κανόνες και εντολές μέσα από την συζήτηση μπορούμε να δώσουμε στο παιδί μας να καταλάβει τι συμβαίνει , γιατί είναι λάθος και γιατί πρέπει να σταματήσει αυτό που κάνει .

Ας περάσουμε όμως στην δύσκολη πλευρά, εκείνη που το παιδί μας δεν συνεργάζεται και φέρνει εμπόδια στην επικοινωνία που θέλουμε να χτίσουμε. Σε αυτή την περίπτωση μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε την μέθοδο των λογικών συνεπειών. Με αυτό το σύστημα βοηθάμε το παιδί μας να καταλάβει ότι οι πράξεις του έχουν συνέπειες και μαθαίνει την έννοια της υπευθυνότητας. 

Η βασική διαφορά με την τιμωρία είναι ότι για κάθε ανεπιθύμητη συμπεριφορά υπάρχει μια προσυμφωνημένη συνέπεια. Ενώ στην τιμωρία η αντίδραση του γονεά είναι άγνωστη για το παιδί από πριν. 

Σύστημα Λογικών Συνεπειών

Πολλές φορές παρά τις προσπάθειες των γονέων, το παιδί αδυνατεί να συμμορφωθεί και συνεχίζει τη μη επιθυμητή συμπεριφορά. Όταν πλέον δε βοηθά η ύπαρξη ξεκάθαρων κανόνων και εντολών, οι γονείς καλό θα είναι να εφαρμόζουν ένα σύστημα λογικών συνεπειών. Στόχος ενός τέτοιου συστήματος είναι να βοηθήσει το παιδί να αναπτύξει την υπευθυνότητα και να βιώσει τις συνέπειες των πράξεων του.

Η βασική διαφορά από την τιμωρία είναι ότι για κάθε μη επιθυμητή ή εναντιωματική συμπεριφορά υπάρχει μια λογική προσυμφωνημένη συνέπεια. Αντιθέτως, στην περίπτωση της τιμωρίας, ο γονιός ενεργεί αυθαίρετα και το παιδί δε γνωρίζει από πριν για αυτή την τιμωρία.

Για να εδραιωθεί σωστά ένα τέτοιο σύστημα θα πρέπει να είστε ξεκάθαροι με τις εντολές και τις συνέπειες και καθώς εσείς γνωρίζετε καλύτερα το παιδί σας να καλύψετε τα πιθανά ‘’παραθυράκια’’ που θα χρησιμοποιήσει το παιδί σας. 

Ένα παράδειγμα: Θέλω να φας όλο σου το φαί και μετά μπορείς να πας στο δωμάτιο σου να παίξεις , αν δεν το φας καθόλου, δεν έχει παιχνίδι για εσένα σήμερα

“παραθυράκι” : αν φάει λίγο από το φαγητό του, τότε λογικά μπορεί να παίξει; έκανε αυτό που του είπατε…

Χωρίς παραθυράκι: Θέλω να φας το φαγητό σου και μετά μπορείς να πας να παίξεις, χωρίς φαγητό δεν έχει παιχνίδι.

Πρέπει να είστε ξεκάθαροι στις συμφωνίες σας. Όπως θα θέλατε στην ζωή του εκτός σπιτιού να ισχύουν κάποιοι κανόνες, να τους τηρείτε και εντός σπιτιού. Στην αρχή μπορεί αυτό το σύστημα να σας δυσκολέψει και εσας ή να μην το ακολουθήσει το παιδί σας. Θα πρέπει να είστε σταθεροί και τηρείτε αυτά που είπατε. Εάν δεν ακολουθήσει αυτό που του είπατε πρέπει να υπάρξουν οι συνέπειες και άμεσα. Εάν αφήσετε κάποιο χρονικό διάστημα να περάσει, το παιδί σας θα το ερμηνεύσει ως μια αδυναμία από την πλευρά σας και θα γίνει το δικό του. Με την επανάληψη αυτής της μεθόδου το παιδί θα προσαρμοστεί και θα καταλάβει τα σαφή όρια τα οποία θέτετε. Πάντα υπολογίζουμε όμως σωστά και αναλύουμε την συμπεριφορά του παιδιού μας πριν επιβάλλουμε κάποια συνέπεια. Σιγουρευόμαστε για όλα τα παραπάνω, αλλιώς μπορεί να είναι λάθος η επιβολή της συνέπειας και το παιδί μας να αισθανθεί αδικημένο, αναιρώντας ότι έχουμε κάνει μέχρι τώρα. 

Σε κάθε περίπτωση δρούμε με ηρεμία , σιγουριά και χωρίς να προσβάλλουμε το παιδί μας. Σκοπό μας δεν είναι να του δείξουμε ότι έχουμε δίκιο εμεις  αλλά ότι με τις επιλογές του υπάρχουν και συνέπειες. 

Τώρα τι συνέπειες να επιλέξουμε για κάθε πράξη;

Η μορφή της συνέπειας είναι σχετική με την ηλικία του παιδιού, να είναι ρεαλιστικές και πόσο εναντιωματικό είναι το παιδί σας. 

Πραγματική συνέπεια: Φόρεσε τις παντόφλες σου αλλιώς θα κρυώσεις και θα πρέπει να βάλουμε θερμόμετρο και να πάρουμε αντιβίωση σαν την προηγούμενη φορά.

Λάθος συνέπεια: Φόρεσε τις παντόφλες σου αλλιώς θα έρθει και θα τις κλέψει ο παντοφλοκλέφτης.

Η συνέπειες θα πρέπει να μπορούν να ελέγχονται από εσας και να έχουν ένα λογικό χρονικό διάστημα π.χ μέσα στην μέρα και όχι για έναν χρόνο. Ως συνέπεια πρέπει να ορίζουμε την στέρηση κάτι ευχάριστου(θα δεις τηλεόραση) και όχι να επιβάλλουμε κάτι δυσάρεστο (θα κάνεις όλο το απόγευμα τα μαθήματα σου). Δημιουργεί πολύ αρνητικά συναισθήματα γύρω από την διαδικασία καθόλου εποικοδομητικά για την διαδικασία.

Στο τέλος είναι καλό να απομακρυνόμαστε από την ανεπιθύμητη συμπεριφορά και να χρησιμοποιούμε μορφές επαίνου και ανταμοιβής για την σωστή συμπεριφορά, το οποίο θα έχει πολύ θετικά αποτελέσματα για το παιδί .